Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TP) (TPS) (Throttle Position) Nedir?
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS), aynı zamanda TP (Throttle Position) sensörü olarak da bilinir, motorlu araçlardaki gaz kelebeğinin konumunu algılayan bir sensördür. Gaz kelebeği, motorun hava girişini kontrol eden bir valftir ve gaz pedalına basıldığında motorun hava akışını artırır veya azaltır.
TPS, gaz kelebeğinin açık veya kapalı olduğu durumu algılar ve bu bilgiyi motor kontrol ünitesine (ECU) gönderir. ECU, bu bilgiyi kullanarak yakıt enjeksiyonunu ve ateşleme zamanlamasını ayarlar, böylece motorun performansını ve verimliliğini optimize eder.
TPS genellikle gaz kelebeği üzerine monte edilir ve genellikle bir potansiyometre tipi sensördür. Gaz pedalı çevrildikçe veya basıldıkça, sensörün çıkış voltajı değişir ve bu değişiklik ECU tarafından algılanır.
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) Nasıl Çalışır ?
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) çalışma prensibi basittir: gaz kelebeği açıldıkça veya kapatıldıkça, sensör tarafından algılanan konum bilgisi değişir. İşte TPS'nin nasıl çalıştığına dair daha ayrıntılı bir açıklama:
Fiziksel Konum: TPS, genellikle gaz kelebeği miline veya mekanizmasına bağlıdır. Gaz kelebeği açıldıkça veya kapatıldıkça, TPS fiziksel olarak hareket eder.
Potansiyometre İlkesi: TPS, genellikle potansiyometre tipi bir sensördür. Potansiyometre, bir direnç elemanının belirli bir noktasından alınan voltajı değişen bir dirençle sağlar. Gaz kelebeği açıldıkça veya kapatıldıkça, sensörün potansiyometresi döner ve direnç değişir.
Voltaj Çıkışı: TPS'nin çıkışı, sensörün potansiyometresindeki değişen direnç nedeniyle değişen bir voltaj sinyalidir. Genellikle, gaz kelebeği kapalıyken TPS tarafından üretilen voltaj sıfıra yakındır, gaz kelebeği tamamen açıldığında ise TPS tarafından üretilen voltaj maksimum değere yaklaşır.
ECU'ya Bilgi Gönderimi: TPS'nin ürettiği voltaj sinyali, motor kontrol ünitesi (ECU) veya motor beyin tarafından algılanır. ECU, TPS tarafından sağlanan bu bilgiyi kullanarak motorun hava-yakıt karışımını ve diğer parametreleri ayarlar.
Yakıt ve Ateşleme Ayarı: ECU, TPS tarafından algılanan gaz kelebeği konumunu kullanarak yakıt enjeksiyonu ve ateşleme zamanlamasını ayarlar. Örneğin, gaz kelebeği tamamen açıldığında, ECU daha fazla yakıt enjekte edebilir ve daha fazla ateşleme zamanlaması sağlayabilir, böylece motorun güç çıkışını artırabilir.
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) Hangi Bileşenlerle Bağlantısı Vardır ?
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) şu bileşenlerle bağlantısı vardır.
Gaz Kelebeği: TPS fiziksel olarak gaz kelebeği üzerine monte edilir ve gaz kelebeği miline veya mekanizmasına bağlanır. Gaz kelebeği açıldıkça veya kapatıldıkça, TPS tarafından algılanan pozisyon bilgisi değişir.
Motor Kontrol Ünitesi (ECU): TPS, motor kontrol ünitesi veya motor beyini ile bağlantılıdır. TPS'nin ürettiği voltaj sinyali, ECU tarafından algılanır ve motorun hava-yakıt karışımını, ateşleme zamanlamasını ve diğer parametreleri ayarlamak için kullanılır.
Elektrik Bağlantıları: TPS, aracın elektrik sistemiyle bağlantılıdır. Genellikle, TPS'nin bağlantıları aracın kablo demetinin bir parçasıdır ve araçtaki elektriksel sistemlerle iletişim kurar. Bu bağlantılar, TPS'nin ürettiği voltaj sinyalini ECU'ya iletmek için kullanılır.
Diğer Motor Sensörleri ve Sistemler: TPS'nin verdiği bilgiler, diğer motor sensörleri ve sistemlerle de etkileşime girer. Örneğin, TPS'nin ürettiği bilgiler, aracın vites değişimleri, çekiş kontrol sistemleri ve hız sabitleyici gibi sistemler üzerinde de etkili olabilir.
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) nin Ne Tür Arızaları Vardır ?
İşte Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) ile ilgili yaygın arızalar:
Deforme Olmuş Sensör Mekanizması: Gaz kelebeği açılıp kapanırken, TPS'nin fiziksel olarak hareket eden bir mekanizması vardır. Bu mekanizma zamanla deforme olabilir veya aşınabilir, bu da sensörün düzgün çalışmasını engelleyebilir.
Kirlilik veya Kir: Sensör, motor bölmesindeki kirlilik veya kir nedeniyle tıkanabilir veya kirlenebilir. Bu, sensörün doğru şekilde çalışmasını engelleyebilir veya sensör sinyalini deforme edebilir.
Kablo veya Bağlantı Sorunları: TPS'ye giden kablolar veya bağlantılar gevşeyebilir, kopabilir veya korozyona uğrayabilir. Bu, sensörün doğru sinyal göndermesini engelleyebilir.
Sensörü n Hasar Görmesi:TPS'nin kendisi fiziksel olarak hasar görebilir. Örneğin, potansiyometresi bozulmuş olabilir veya iç devreleri arızalanmış olabilir.
Kalibrasyon Sorunları: TPS'nin kalibrasyonu bozulmuş olabilir. Bu durumda, sensör, gaz kelebeği konumunu doğru şekilde algılayamaz ve bu da motor kontrol ünitesine (ECU) yanlış bilgi gönderir.
Elektriksel Arızalar: TPS'nin devresindeki bir arıza, sensörün doğru şekilde çalışmasını engelleyebilir. Bu, açık devreler, kısa devreler veya diğer elektriksel sorunlar olabilir.
Bu arızalar, TPS'nin düzgün çalışmasını engelleyebilir ve aracın performansında sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, TPS'nin düzenli olarak kontrol edilmesi ve gerektiğinde bakım veya onarım yapılması önemlidir.
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) Nasıl Test Edilir ?
Gaz kelebeği pozisyon sensörü (TPS) nin doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
Arıza Kodu Kontrolü: Öncelikle, araçtan herhangi bir arıza kodunu okuyun. Arıza kodları, TPS'de bir sorun olabileceğini belirtebilir. Bir OBD-II tarayıcı kullanarak araçtaki mevcut arıza kodlarını kontrol edebilirsiniz.
Fiziksel Muayene: TPS'nin fiziksel durumunu kontrol edin. Bağlantı noktalarını ve kabloları görsel olarak kontrol edin. Korozyon, kırık veya gevşek bağlantıları tespit edin. Gerekirse bağlantıları temizleyin veya sıkın.
TPS'nin Ölçü mü:Bir multimetre kullanarak TPS'nin direnç değerini ölçün. TPS, potansiyometre tipi bir sensördür, bu nedenle açık devre, kısa devre veya doğru değerlerin dışında bir direnç değeri olup olmadığını kontrol edin. Üretici tarafından belirtilen değerlerle karşılaştırın.
TPS'nin Gerçek Zamanlı Testi: Bir otomobil diyagnostik tarayıcı veya veri izleme cihazı kullanarak TPS'nin gerçek zamanlı değerlerini izleyin. Gaz pedalını basıp bırakırken veya motor çalışırken TPS'nin değerlerinin nasıl değiştiğini gözlemleyin. Değerlerin düzgünce değiştiğinden ve gaz kelebeği hareketine uygun olduğundan emin olun.
Gaz Kelebeği Kontrolü: Gaz kelebeğinin manuel olarak açılmasını ve kapanmasını sağlayarak TPS'nin çıkış voltajının nasıl değiştiğini kontrol edin. Değerlerin gaz kelebeği hareketine uygun olduğundan emin olun.
Kalibrasyon Kontrolü: TPS'nin doğru şekilde kalibre edilip edilmediğini kontrol edin. Bazı araçlarda TPS'nin yeniden kalibre edilmesi gerekebilir. Üretici tarafından belirtilen prosedürleri izleyin.
Bağlantı ve Kablo Kontrolü: TPS'ye giden kabloları ve bağlantıları kontrol edin. Kablo kopuklukları, kırıklar veya korozyon olup olmadığını kontrol edin. Gerekirse kabloları değiştirin veya bağlantıları onarın.
Bu adımları izleyerek, TPS'nin doğru şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol edebilir ve gerektiğinde bakım veya onarım yapabilirsiniz. Ancak, TPS'nin arızalı olduğunu düşünüyorsanız ve tamir etmekte zorlanıyorsanız, bir otomobil servisine veya uzman bir teknisyene danışmanız önemlidir.